Fosturdiagnostikkur

Samrøða við kvinnu B

Hví tókst tú ikki av tilboðnum um fosturdiagnostikk?

Eg var 34 ár, tá ið eg gjørdist við barn. Um alt gekk væl, vildi eg verða 35 tá ið eg átti. Av tí at eg lá á hesum aldursmarkinum, fekk eg í boði, at sleppa til nakkalegdarskanning í viku 12, meini eg tað var. Eg minnist, at læknin tosaði um aðrar kanningar eisini. Minnist tó ikki nágreiniliga, júst hvørjar kanningar talan var um.

Eg takkaði tó nei til bæði nakkalegdarskanningina og sló beinanveg av, tá ið hann fór at tosa um aðrar kanningar.

Orsøkin var tann, at eg var glað um, at verða við barn. Eg føldi, at tað var ikki upp til mín at taka støðu til tað lívið, sum var kveikt. UM nakað var galið, vildi tað ikki fingið aðra avleiðing, enn at eg skuldi ganga og verða órógvað av, hvussu alt vildi fara at spæla av. Eg visti, at eg fór ikki at taka fostrið, um nakað var galið.

Var kunningin tú fekst um møguligar avleiðingar av, at kanna fostrið nøktandi?

Sum eg minnist tað í dag, haldi eg ikki, at eg fekk serliga nógva kunning. Minnist hann tó tosa um vandan fyri spontanari abort, eftir ávísar kanningar. So helst hava vit tosað eitt sindur um hettar.

Men eg var sera avgjørd beinanveg, at eg vildi ikki kanna fostrið. So tað er helst ein orsøk til, at vit ikki tosaðu so nógv meira um hettar.

Fórt tú seinni at ivast um tað var rætt, ikki at taka av tilboðnum um fosturdiagnostikk?

Eg havi aldrin ivast í, at mín avgerð var røtt. Fyri meg kundi hon ikki verða ein onnur, tí eg vildi ikki tikið avleiðingina av tí, um okkurt møguliga var galið við fostrinum.

Hvussu hava onnur reagerað uppá tína avgerð?

Míni nærmastu, sum eg tosaði við um hettar beinanveg – maðurin, mamma mín og systir mín – vóru púrasta samd og glað um mína avgerð.

Eg havi tó verið í sosialum høpi, har tosað hevur verið um fosturdiagnostikk og eg havi erliga sagt frá míni avgerð. Flestu fólk hava virðing fyri tí. Men eg havi tó fingið okkurt mótspæl so sum, hvat nú, um sonur tín hevði vatn á høvdinum og hann vildi doyð undir føðing – vildi tú ikki vitað tað? Og sannleikin er, at tað vildi eg ikki vita áðrenn. Tí tá ið valið skuldi komið, um fostrið skuldi takast beinanveg, vildi eg aldrin verði nóg sikkur í, at hann veruliga ikki vildi yvirlivað føðingina. Og tað skuldi eg so ivast í og havt ringa samvitsku um, restina av mínum døgum.

Hvat merkir tað fyri einstøku kvinnuna, at hava møguleika at gera fosturdiagnostikk?

Einstaka kvinnan fær nú eitt val og ein avgerðarrætt yvir egnum lívi.

Hettar kann síggjast úr fleiri sjónarhornum.

Fleiri vilja siga, at hettar er ein sjálvsagdur rættur. At vit til eina og hvørja tíð kunna taka støðu til, um vit megna eitt barn við serligum avbjóðingum. Og at hettar er eitt fet á rætta leið.

Onnur vilja eisini siga, at hettar er ein sera stór ábyrgd, at leggja á hvørja einstaka kvinnu. Kvinnan skal nú sjálv taka støðu til, um hon vil taka fostrið ella føða barnið, sum hevur serligar avbjóðingar. Og møguliga eru ikki allar kvinnur sum megna, at taka hesa avgerð. Sjálvsavgerðarrætturin kann tí seta kvinnuna í eina ógvusliga tvístøðu.

Hvat merkir tað fyri samfelagið, at kvinnur hava møguleika at gera fosturdiagnostikk?

Langtíðarhugsanin er, at tað føðast færri børn við serligum avbjóðingum.

Vit vita, at tað hevur fíggjarligar avleiðingar fyri samfelagið, at summi børn hava serligan tørv, t.d. vegna sjúku ella brek. Vit vita eisini, at tað er lætt at finna og eyðmerkja nøkur ávís frávik hjá fostrinum, tá fosturdiagnostikkur verður gjørdur. Og tí hugsi eg, at nógv bendir á, at tað í framtíðini verða færri børn fødd við serligum avbjóðingum. Hetta fer at hava ein millummenniskjaligan týdning, skilt soleiðis, at um hesi menniskju ikki fara at verða ímillum okkum í framtíðini, fer sambandið ímillum okkum onnur og menniskjafatanin sum heild, at hava ein annan – og fátækari – týdning.

Her meini eg, at vit eru bert nakað í kraft av tí, sum vit eru í samband við onnur – bæði sum einstaklingar, men eisini sum bólkar.

Og so haldi eg, at tað er sera djarvt, at blanda seg í náttúrunnar vegir. Havi ilt við at trúgva, at vit koma skynsamt frá tí.